इतिहास मर्दैन, जनजनमा लोकप्रिय भए हंगामा मच्चाइरहन्छ । स्वाभिमानको खोजीमा लडेका, मरेका ज्ञातअज्ञात शहीद र पुर्खाका पौरखी पाइलालाई नयाँ पुस्ताले विशाल पूस्तककारूपमा अध्ययन गरी अघि परिवर्तनशील पाइला चाली रहन्छ । इतिहासभित्र पनि देखाउने र चबाउने गरी दुइटा दाँत हुन्छन् । जस्तै हात्ती हाम्रो साथी भनेको जस्तै गरी ।
राज्य एकीकरणको बेला नेपालले टिस्टा-कांगड़ादेखि मेची-महाकालीसम्म, भारतले सिक्किम, दार्जीलिङ हुँदै मेची-महाकालीका धेरै प्रान्तमा भएका दशगजा जबरजस्ती घोषणा गरेको छ । भूटानले चार किल्लादेखि चार सीमा मिचाउँदै कहीले भारतलाई त कहीले चाइनालाई अनि कहीले बंग्लादेशलाई विभिन्न दस्तावेजमा हस्ताक्षर गरी आफू निकासको सुलिमा रही अरुलाई विकासमा पु-याई सलाम चढ़ाएको छ ।
दशगजाको रक्षा र देश–जनताको सुनिश्चित भविष्यको निम्ति साना ठूला देशहरुले भेटवार्तापछि नारा जुलुसका साथ ठुल–ठुला युद्धपछि विकल्पमा निस्केको भयवादसगँको सन्धि हस्ताक्षर प्रकरणहरुले लुकाएका बुँदाहरुलाई २१औं शप्ताब्दीका पुस्ताका युवाहरुले आफ्नो ठाँउबाट वकालतको विषयमा अभ्यास गरी जनताको साहस बटुलेका छन् र निरन्तरताको अभियानमा छन् ।
काँचो–आलो रगतद्वारा निर्मित नेपाल-बेलायत सुगौली सन्धि, ब्रिटीश एन्ग्लो वार, सिक्किमको तितालिया सन्धि, टि इस्टेट सन्धि, दार्जीलिङ एकीकरणको सन्धि अनि पछि गोर्खाल्याण्ड आन्दोलनमाथि जबरजस्ती सन्धि, सिक्किममाथि भारतीय हस्तक्षेपको प्रकरणबाट निस्केको विकल्पको सन्धि आदि २१औं शब्तादीसम्म आइपुग्दा पनि छलकपट गर्न खोजी आफैंले आफैंलाई विस्तारवादपछि एकात्मतावादी साम्राज्यवादको दाउपेच लाउन खोजेको आज प्रष्ट हुन्छ ।
गोर्खालीहरुको वीरतालाई प्रयोग गरी विश्वमा खुल्ला हात हल्लाउने विस्तारवाद राज्य, गोर्खालीहरुको चार सीमाका आवाजलाई बुलन्द हुनबाट रोक्न चलखेल १९१४ देखि १९५० सम्म अनि वर्तमान स्थितिसम्म निरन्तर अभ्यासमा पाइला चालीरहेको छ रात, दिन र वर्षयताका प्रचण्ड घामहरुबीच, हावाहुरीबीच कहिले लुकेर खेल्छ त कहिले मैदानमा दस्ताहरुसगँ बुटबजारेर ।